Veel mensen denken bij trauma aan duidelijke, ingrijpende gebeurtenissen. Maar er is een veel subtielere vorm van trauma, die minstens zo’n diepe impact kan hebben: emotionele verwaarlozing. Vaak is deze vorm van verwaarlozing zo onzichtbaar dat je er pas veel later in je leven de gevolgen van begint te voelen. Misschien herken je een gevoel van leegte, of moeite met relaties, zonder dat je precies kunt aanwijzen waar het vandaan komt.
In dit artikel leggen we je uit wat emotionele verwaarlozing is, wat de signalen zijn, en welke gevolgen het kan hebben op volwassen leeftijd. En vooral: wat je kunt doen als je jezelf hierin herkent.
Wat is emotionele verwaarlozing?
Als we kijken naar wat is emotionele verwaarlozing, dan gaat het niet over fysieke afwezigheid of mishandeling. Het gaat over het ontbreken van emotionele afstemming, aandacht en erkenning in je kindertijd.
Lees ook: Wat is trauma? Ontdek de signalen en zet de eerste stap naar herstel!
Je ouders of verzorgers zorgden misschien goed voor je in praktische zin: er was eten, onderdak, scholing. Maar op emotioneel vlak bleef je in de kou staan. Je gevoelens werden genegeerd, gebagatelliseerd of zelfs afgestraft. Emotionele verwaarlozing is dus vaak geen bewuste keuze van ouders, maar het gevolg van hun eigen onvermogen om emotioneel beschikbaar te zijn.
Kenmerken van emotionele verwaarlozing:
- Gebrek aan emotionele ondersteuning: Je gevoelens werden niet serieus genomen of kregen geen ruimte.
- Onvoldoende hulp bij emoties reguleren: Als kind leerde je niet hoe je met emoties omgaat.
- Onzichtbare pijn: Er was geen fysiek geweld of zichtbare verwaarlozing, waardoor je de schade niet altijd erkent.
Emotionele verwaarlozing laat diepe sporen achter, omdat het raakt aan je basisbehoefte om gezien en gehoord te worden.
Artikeltip, lees ook: Trauma therapie op maat: Doorbreek de cirkel van oud zeer
Wat zijn de signalen van emotionele verwaarlozing?
Veel mensen stellen zich de vraag: wat zijn de signalen van emotionele verwaarlozing? Omdat deze vorm van verwaarlozing vaak subtiel is, duurt het soms jaren voordat je de symptomen herkent. Hieronder vind je een overzicht van veelvoorkomende signalen.
Checklist: Herken jij dit?
- Moeite met het herkennen en benoemen van je eigen gevoelens
- Chronisch gevoel van leegte of emotionele vlakheid
- Overmatige onafhankelijkheid: je vertrouwt liever op jezelf dan op anderen
- Laag zelfbeeld, gevoelens van onzekerheid of minderwaardigheid
- Perfectionisme en please-gedrag: je zoekt waardering buiten jezelf
- Moeite met grenzen stellen, zowel privé als professioneel
- Onverklaarbare schuldgevoelens of schaamte
- Moeilijkheden in relaties: bijvoorbeeld bindingsangst of juist extreme afhankelijkheid
Herken je jezelf in meerdere van deze punten? Dan is het goed mogelijk dat er sprake is van onverwerkte emotionele verwaarlozing.
Ook interessant om te lezen: Trauma behandeling met een integrale aanpak: kijk verder dan de symptomen!
Wat zijn de gevolgen van emotionele verwaarlozing?
Wanneer we het hebben over de gevolgen van emotionele verwaarlozing, dan hebben we het over effecten die doorwerken in je volwassen leven. Omdat je in je jeugd niet hebt geleerd om op een ‘gezonde’ manier met je emoties om te gaan, ontstaan er patronen die je ontwikkeling en relaties beïnvloeden. Wat merk je hiervan:
- Emotionele blokkades: Je hebt nooit geleerd hoe je met je emoties moet omgaan, waardoor je gevoelens opkropt of negeert. Dit kan leiden tot emotionele blokkades die zich uiten in bijvoorbeeld spanningen of burn-outklachten.
- Moeite met (intieme) relaties: Je kunt je moeilijk emotioneel verbinden met anderen of bent juist extreem afhankelijk. De onvervulde behoefte aan erkenning uit je jeugd speelt hierin vaak een grote rol.
- Lichamelijke klachten: Emoties die je lange tijd onderdrukt, kunnen zich fysiek manifesteren. Denk aan chronische vermoeidheid, onverklaarbare pijnklachten of een verzwakt immuunsysteem.
- Angst- en depressieklachten: Zonder emotionele basisveiligheid ontwikkel je sneller angst- of depressieve gevoelens. Je hebt het gevoel dat je het allemaal alleen moet doen.
- Overlevingsmechanismen die tegen je werken: Wat je als kind hielp te overleven, staat je als volwassene in de weg. Bijvoorbeeld: altijd maar sterk willen zijn, geen hulp vragen, of jezelf wegcijferen voor anderen.
Lees ook het artikel: Waarom oud zeer nooit vanzelf verdwijnt en wat jij wél kunt doen
Het goede nieuws: herstel is mogelijk!
Emotionele verwaarlozing hoeft je leven niet te blijven beheersen. Bewustwording is daarin de eerste stap. Door te erkennen wat er in je jeugd is gebeurd, zet je al beweging in gang. Bij de Balanskliniek zien we dagelijks mensen die met ‘oud zeer’ rondlopen zonder dat ze daar eerder woorden aan konden geven. Juist door hier aandacht aan te besteden, ontstaat ruimte voor heling.
Eerste stappen richting herstel:
- Sta jezelf toe te voelen: gun jezelf de ruimte om stil te staan bij je gevoelens.
- Zoek professionele begeleiding: je hoeft het niet alleen te doen. Er zijn experts die je hierbij kunnen helpen.
- Creëer veiligheid in je dagelijks leven: stressvolle periodes zijn niet het moment om oud zeer aan te kijken. Zorg voor rust en regelmaat.
- Durf te praten over je gevoelens: met vrienden, familie of een professional. Uit je gevoelens in een veilige omgeving.
Lees ook het artikel: Emotionele veiligheid: de sleutel tot heling bij ‘oud zeer’
Overweeg een Oud Zeer gesprek
Bij de Balanskliniek bieden we het ‘Oud Zeer’-gesprek aan. Dit is speciaal bedoeld voor mensen die willen onderzoeken of hun oude pijn nog een rol speelt in hun leven. Samen met een professional breng je in kaart waar jouw pijnpunten zitten en hoe je hiermee verder kunt.
Benieuwd of dit iets voor jou is? Ontdek hoe een ‘Oud Zeer’-gesprek je kan helpen inzicht te geven of bestel direct een ‘Oud Zeer’-gesprek in onze webshop.